Ik krijg regelmatig berichtjes om hulp te vragen bij uitdagende situaties waar wij als ouders vaak voor komen te staan. Op IG deed ik nog een extra oproep om jullie “probleemsituaties” te delen. Hieronder bespreek ik er een aantal die vaker voorkomen.
“Hoe gebruik ik geen dwang bij dingen die echt moeten gebeuren: een pamper verversen (bij een peuter), de gordel vastmaken, op de stoep stappen …”
Laat me al maar direct het ontnuchterende antwoord geven: dat gaat vaak niet. Hoewel ik het aanraad om je kind uitleg te geven waarom iets moet of waarom je iets gaat doen, betekent dit vaak niet dat een kind daarna gewillig meewerkt.
Bij situaties waar het gaat om veiligheid en/of gezond, kan je soms niet anders dan dwang gebruiken. Hoe erg je dat ook vindt en hoe erg je kind dat ook vindt. Er is geen weg naast.
Probeer in zo’n gevallen creatief om te gaan met het geven van een keuze. Het gaat dan niet over het kiezen om het wel of niet te doen, maar om iets anders dat gerelateerd is aan het “moetje”. Om een aantal concrete voorbeelden te geven:
- De pamper van je peuter moet ververst worden. Vraag hem of hij dat staand of liggend wil. Vraag hem welk speelgoedje hij ondertussen wil gebruiken: de sambabal of het boekje.
- Je loopt op de stoep en wil je kind een hand geven voor zijn veiligheid. Vraag of hij een hand wil geven of liever in de buggy/in de draagzak/in je nek wil zitten.
Het gebeurt regelmatig dat jij twee keuzes aanbiedt en je kind nog met een derde afkomt. Wees dan niet koppig en bekijk of het tegenbod redelijk is. Misschien is het een mogelijkheid waar jij zelf simpelweg niet aan gedacht had. Is het tegenbod echt onredelijk of niet realistisch dan leg je dat uit en herhaal je de oorspronkelijke keuze.
Wat ook kan werken, is aanbieden om hen iets zelf te laten doen: de pamper zelf optrekken, zelf in de autostoel klimmen, zelf de gordels vastmaken of erbij helpen, zelf tanden poetsen (en jij dan nog napoetsen) …
Spel inzetten is ook een mogelijkheid en kan op verschillende manieren. Je kan de activiteit wat aangenamer proberen te maken door er een spel van te maken of door te zingen.
- Zing een liedje terwijl je tanden poetst, opruimt, de pamper ververst … Laat je kind eventueel kiezen welk liedje of gebruik altijd hetzelfde lied voor een bepaalde activiteit. De eerste optie geeft een keuze. De tweede geeft ritme en voorspelbaarheid aan de activiteit.
- Ga op zoek naar alles wat je kind gegeten heeft tijdens het tandenpoetsen. Of poets “per ongeluk” de neus, de buik, de voeten … in plaats van de tanden. Laat de “poort” opengaan door op de bel (de neus) te drukken.
- Haal de autostoel eens uit de auto en zet die in de speelhoek. Laat je kindje spelen met de gordels of laat hen er poppen in vastmaken.
- Als je de luier ververst en is het een optrekexemplaar, kan je proberen om het voet te vangen en die erin te steken. Dat mislukt dan telkens waardoor je een hand vastneemt, een knie …
Op het moment dat jij dwang gebruikt, voelt een kind zich machteloos. Door spelletjes te spelen waarbij er machtsomkeer is, laten kinderen de spanning en stress die daarbij opgebouwd werd, los. Je kan dat toepassen door de situatie zelf na te spelen met jou of een pop als “slachtoffer” of door algemenere spelletjes te spelen. Een aantal voorbeelden:
- Je kindje houdt er niet van om aan jouw hand te lopen op de stoep. Als jullie op een veilige plek wandelen, kan je een hand geven aan je kindje en zachtjes één kant optrekken. Daarna kan je vragen dat zij hetzelfde doet. Wanneer ze jou een kant optrekt, begin je te protesteren en probeer je weer de andere kant op te gaan.
- Bij het nemen van medicatie kan je spelen dat je kindje een lepeltje aan jou of aan een pop/knuffel geeft. Jij/de pop/knuffel reageert dan alsof het heel vies is.
- Laat je kind jouw tanden eens poetsen. Je zal hierdoor trouwens ook merken hoe vervelend dat dat is als iemand anders met een tandenborstel in je mond zit te porren.
- Als je samen op een bed of zachte ondergrond zit, duw je zachtjes je kindje omver. Daarna nodig je het uit om jou omver te duwen. Val dan gespeeld dramatisch achteruit.
- Speel tikkertje waarbij jij je kind altijd net niet kan tikken.
Bij spel is het belangrijk om in de gaten te houden of je kind het nog leuk vindt. Als het lacht (geen zenuwachtig lachje, maar echt lachen) ben je goed bezig. Stop onmiddellijk als je merkt dat je kindje het niet leuk (meer) vindt. Soms is het even zoeken voordat je iets gevonden heb dat werkt.
“Hoe leer ik mijn peuter omgaan met frustratie?”
Voor ik hierop antwoord kan geven, wil ik even uitleggen hoe onze hersenen werken. Bij de geboorte is het benedenbrein (hersenstam en limbisch systeem) volledig ontwikkeld. Dat deel staat in voor alle belangrijke functies en sterke emoties zoals ademhalen, vechten of vluchten, woede en angst … Het bovenbrein geeft meer perspectief en dient om na te denken, te plannen … Dat deel is pas helemaal “ontwikkeld” als je halverwege de twintig bent. Het is om die reden dat kinderen hun bovenbrein nog niet kunnen gebruiken op momenten waarop wij dat als volwassenen, meestal, wel kunnen: bij woede, frustratie, angst … Een peuter wordt op zo’n moment volledig opgeslokt door die emotie en kan niet helder nadenken. Het heeft totaal geen zin om van je kindje te verwachten dat het aan jou gaat uitleggen wat er aan de hand is of aan jou hulp gaat vragen. Dat kan het nog qua ontwikkeling nog niet.
Frustratie gaat vaak gepaard met woede, met huilen of driftbuien. Op zo’n moment kan je niet meer doen dan het gevoel van je kind te erkennen en erbij in de buurt te blijven. Je kan iets zeggen als “Je wil echt graag zelf je veters kunnen strikken he”. Na het huilen of de driftbui zal je kindje opgelucht zijn. Eventueel kan je dan bekijken of je iets kan aanpassen aan de activiteit: ander materiaal aanbieden, een beetje hulp geven …
Onthoud wel dat een beetje frustratie nodig is om iets nieuws te leren. Leren doen we door iets te proberen dat we nog net niet kunnen. Soms moet er op zich niets aangepast worden, maar heeft je kind wat oefenkansen en wat aanmoediging nodig. Niet alles hoeft per se door jou opgelost te worden.
“Hoe zorg ik voor een balans tussen zelfzorg, mijn job en het zorgen voor de kinderen?”
Zelfzorg is niet optioneel. Ik kreeg ook de vraag hoe je ervoor zorgt dat je als volwassene blijft reageren en één van de belangrijkste dingen dat daarvoor kan zorgen is wat mij betreft zelfzorg.
Je kan onmogelijk iets geven dat er niet is. Als jij je batterijen dus niet op tijd oplaadt, is er geen energie over om nog in je kinderen of je job te steken.
Hoe doe je dat dan concreet? Ik schreef er hier ook al over, maar herhaal kort nog een paar puntjes en deel er nog een paar extra:
- Denk klein als het over zelfzorg gaat: vijf minuten in de zon zitten, een korte wandeling tijdens je middagpauze, een tas thee/koffie drinken met een tijdschrift erbij …
- Plan het in en maak het je eigen. Het maakt echt een verschil als je het vast zet in je agenda of als je het op een vast moment zet. Als je een wandeling wilt maken tijdens je middagpauze, kies daar dan een geschikte dag voor en hou je daaraan vast. Bekijk ook op welke manier de kans op slagen het grootst is. Om een voorbeeld te geven: toen ik nog aan het werk was op school, ging ik ’s middags direct bij de bel naar buiten om te wandelen. Ik wist dat wanneer ik in de klas zou blijven hangen of eerst naar de leraarskamer zou gaan, ik nooit buiten zou geraken.
- Kies ook voor activiteiten die voor jou als zelfzorg kunnen doorgaan, maar die ook je kinderen (en partner) leuk vinden: de natuur ingaan, dansen, tekenen, lezen …
- Laat onrealistische verwachtingen los. Die yogalessen op verplaatsing passen misschien op een later moment in je leven wel in je drukke schema, maar nu niet. Hou het dan bij een yogafilmpje dat je in je woonkamer mee kan doen. De cursus pottenbakken klinkt heerlijk, maar past nu niet in het schema. Let hierbij wel op: als je iets echt héél graag wilt doen, maak er dan tijd voor door andere zaken te schrappen. Mijn huishouden wordt regelmatig geschrapt.
Nog vragen?
Ik kon niet elke vraag hier beantwoorden en ook via social media is dat soms lastig. Mensen die een vraag stelden, hebben normaal gezien allemaal een (kort) antwoord gekregen. Stel dat jij met een vraag blijft zitten en dat je er graag nog verder over wilt praten met mij dan kan dat natuurlijk. Ik bied een babbel aan: een éénmalig gesprek waarbij ik even met jou meekijk en je verder op weg help.
EEN MOOIE [KINDER]TIJD – ABONNEMENT
Om een bewuste ouder te zijn, kan je niet anders dan te reflecteren op jezelf. Je komt automatisch terecht bij je eigen opvoeding, inner voices, overtuigingen en waarden. Dat kan lastig zijn en al helemaal als je dat alleen doet. Ik hoor bewuste ouders vaak zeggen dat ze zich zo moeten verantwoorden, dat ze precies alleen op een eiland zitten. Dat is de reden dat ik met Een mooie [kinder]tijd ga starten. Het is een abonnement dat je kan nemen waarbij je terecht komt in een groep gelijkgestemde ouders. Je krijgt steun van mezelf en van andere ouders op je pad naar bewust ouderschap.
Elke maand staat er één thema in de kijker en krijg je: een videotraining, een werkboek, een lijst met interessante literatuur, een live groepsgesprek en begeleide discussies in de groep. Wie dat wil kan in deze groep ook een luisterpartner (uit de buurt) zoeken.
Je kan je inschrijven vanaf 1 oktober. De inschrijvingen sluiten op 4 oktober. Zet het dus in je agenda als je deze unieke kans niet wilt missen of zet je op de wachtlijst en krijg als eerste de kans om je in te schrijven.
Ben je op zoek naar een gratis community van gelijkgestemde ouders? Word lid van de FB-groep Een mooie [kinder]tijd waar we discussiëren en elkaar steunen in het opvoeden van onze kinderen met als doel hen, en onszelf, een mooie kindertijd te geven.