Tja, en dan zit je plots met een klimmer in huis. Een tweetal weken geleden was ik in onze living toen ons Louise naar ons bureau/knutselruimte liep. Dat doet ze wel vaker omdat ze dan de kast begint leeg te halen. Nu hoorde ik haar kleurpotloden nemen en daarmee op de tafel kleuren. In principe kan ze daar niet aan omdat die in een rekje boven het tafeltje staan. Ik was dus al een beetje gealarmeerd: ze was via een stoeltje op de tafel geklommen.
Mijn eerste reactie was er één van bezorgdheid. Ik zag haar in gedachten al van de tafel vallen en voelde me ook onrustig omdat dat betekende dat ik haar geen moment meer alleen zou kunnen laten. Ons huis is zo goed als helemaal open dus ik kon gewoonweg niks afsluiten om te vermijden dat ze ergens op zou klimmen, en nog erger, eraf zou vallen.
Ondertussen ben ik al iets of wat gekalmeerd (behalve als ik aan het koken ben want dan heb ik echt het gevoel dat ik te weinig ogen en handen heb). Ik kreeg vorige week de vraag naar tips om kalm te blijven bij het klimmen van je peuter (of kleuter). Het leek me handig om ze hier even met iedereen te delen.
Het belang van klimmen
Voor mij helpt het om dit in mijn achterhoofd te houden. Leren klimmen én (veilig) vallen hoort bij de ontwikkeling. Als je gaat kijken naar de sensitive periodes binnen Montessori dan hoort beweging daar vanaf de geboorte tot minstens een jaar of vier bij.
Kinderen die klimmen, oefenen een aantal belangrijke vaardigheden:
- grove en fijne motoriek: Bij klimmen denk je misschien vooral aan grove motoriek en dat is natuurlijk ook zo, maar tegelijk zijn ze ook bezig met fijne motoriek. Ze leren grijpen met hun handen, zich vasthouden en ze bouwen kracht op in hun handen die belangrijk is om later te leren schrijven.
- zelfvertrouwen: Ze leren vertrouwen op zichzelf door in te schatten of ze iets als kunnen. Daar wil ik wel graag een kanttekening bij maken. Het is redelijk “normaal” om kinderen, bijvoorbeeld in de speeltuin, ergens op te zetten en dan ook weer terug naar beneden te helpen. Door dat te doen, laat je kinderen niet zelf ontdekken en leren ze zichzelf niet of fout inschatten. Daardoor kunnen ze gaan denken dat ze bijvoorbeeld veilig van zo’n brandweerpaal kunnen want tot nu toe lukte dat altijd met hulp van mama of papa. Het tegendeel blijkt dan waar te zijn als ze het alleen proberen waardoor ze zichzelf mogelijk in gevaar brengen. Als je kind in de speeltuin iets wilt en het lukt nog niet alleen dan kan je iets zeggen als: “Als het niet alleen lukt, is het nog niet voor jou.”
Kinderen hun zelfvertrouwen groeit ook als ze iets proberen en ontdekken dat ze dat kunnen. - problemen oplossen: Ons Louise kan al een tijdje in de zetel kruipen, maar kan dat enkel in het hoekje (wij hebben een hoekzetel) omdat de zetel daar iets lager is. Ze probeerde het eerst ook op andere plaatsen, maar kreeg, met de nodige frustratie, al snel in de gaten dat dat niet werkte. Nu gaat ze altijd direct naar het hoekje. Kinderen leren uitdagingen aan te gaan en oplossingen te zoeken om te geraken waar ze willen geraken.
- risico’s nemen en inschatten: Het is geen onbelangrijke vaardigheid om te weten wanneer iets veilig is en wanneer niet. Wanneer we kinderen zelf laten proberen en het niet overnemen van hen, leren ze, zoals ik al aanhaalde bij het puntje zelfvertrouwen, zelf in te schatten wat ze wel kunnen en wat niet.
Wat doe je als je kind overal op klimt?
Het klimmen heeft zijn nut en daarom wil ik het persoonlijk niet afremmen. Het is een periode in de ontwikkeling die erbij hoort en waar je door moet. Hoe kan je dat dan aanpakken?
- Haal de macht eruit. Een kind dat graag je aandacht wilt, zal iets doen waardoor het aandacht krijgt. Als het in de zetel klimt en jij helemaal in paniek komt aangelopen, weet het dat dat trucje werkt. Wandel in de plaats daarvan rustig naar je kind, zeg zo weinig mogelijk en haal het uit de zetel.
- Geef een veilig alternatief. Als je je kind ergens vanaf hebt gehaald, geef het dan een veilig alternatief. Als het gaat over klimmen, kan je eens nadenken over een Pikler Triangle bijvoorbeeld. Ik zou dat zelf graag hebben, maar het is nogal duur in aankoop dus (voorlopig) hebben we dat niet. Wij hebben ervoor gekozen om een kleine glijbaan uit de tuin te halen en binnen te zetten. Springt je kindje in de zetel? Misschien heb je wel plaats voor een kleine trampoline in huis?
- Voorzie andere activiteiten voor grove motoriek. Niet iedereen heeft plaats voor een klimtoestel of een trampoline. Je kan ook andere motorische activiteiten voorzien. Ik denk dan aan het klimmen op de trap, kussens gebruiken om over te stappen of te klimmen, onder de tafel kruipen, een hindernissenparcours maken met wat je in huis hebt … Je kan er ook voor kiezen om regelmatig naar een speeltuin of bos te gaan.
- Stel grenzen. Het is niet omdat klimmen noodzakelijk is en ze zichzelf goed kunnen inschatten, dat er totaal geen gevaar is en jij geen grenzen kan stellen. Kies een aantal dingen die voor jou echt niet kunnen, maar probeer dat lijstje zo kort mogelijk te houden. Je loopt anders het risico om zelf helemaal opgedraaid te raken en je kind gaat er op den duur geen plezier meer in hebben om te ontdekken. Weet dus goed wat voor jou een (veiligheids)grens is. Zijn er te veel zaken die onveilig zijn? Bekijk dan eens of er dingen zijn die je kan aanpassen om het veiliger te maken.
- Leer je kind hoe het terug beneden raakt. Ik help hen zelden ergens af te raken waar ze zelf op zijn geraakt. Door het hen zelf te laten doen, leren ze hoe ze er terug af raken en krijgen ze zelfvertrouwen. Uiteraard laat ik hen niet gewoon maar aan hun lot over. Ik geef instructies en toon waar ze hun handen of voeten kunnen zetten om eraf te raken. Ik blijf ook in de buurt voor moest het fout gaan. En ja, dat doe ik ook al bij ons Louise. Bij haar wijs ik vooral en ga ik bijvoorbeeld zelf op mijn knieën zitten als dat is wat ik wil dat ze doet. Of ik help haar op haar buik te gaan liggen om zich zo ergens af te laten glijden.
Dit hou ik allemaal in mijn achterhoofd als ze ergens op klimt. Aan de voorkant in mijn hoofd zit meestal het beeld waar ze naar beneden valt en los op haar gezicht knalt. Mijn achterhoofd dient dus om me kalm te houden en geen paniekerige dingen te doen. Veel succes als je hetzelfde probeert!