’t Is soms moeilijk om een kind te zien “sukkelen”? Of om te wachten tot een kind klaar is met iets dat jij sneller kan. Of om te wachten tot een kind zelf hulp vraagt. Een mens is nogal snel geneigd om iets uit handen te nemen en het even snel zelf te doen. Het ding is dat een kind daar eigenlijk weinig van leert. Het leert niet om die bepaalde vaardigheid te oefenen en dus zelf te doen. Het leert niet om hulp te vragen als het dat nodig heeft. Het leert wel dat ze iets blijkbaar niet goed doen en het dus maar beter door iemand anders kunnen laten doen.
Vorige week ging de dochter zwemmen met haar klas en nog wat klassen van andere scholen. Er werden (groot)ouders gevraagd om mee te gaan om de kinderen te helpen bij het uit- en aankleden. Na de zwemles hadden bijna alle kinderen hun schoenen terug aan op een paar kindjes na. Sommigen werden geholpen, maar één kindje zat in haar ééntje op de grond haar schoenen aan te doen. Ik vroeg haar of het lukte of dat ze misschien wat hulp wou. Ze had geen hulp nodig dus trok ik me terug.
Voor mij is dat tegenwoordig meestal mijn tweede natuur: iets niet zomaar overnemen, maar hulp aanbieden als het kind dat wilt. Het is iets dat ik meegenomen heb uit de Montessorifilosofie en dat ik enorm waardevol vind, maar niet per se gemakkelijk. Soms ging ik letterlijk op mijn handen zitten als ik voelde dat ik wou gaan ingrijpen terwijl ze dat niet wou. En heel af en toe doe ik dat nog.
Leren wordt door een volwassenen vaak gezien als “iemand vertelt je hoe je het moet doen (of laat het je zien)”. Dat kan een manier zijn, maar kinderen zijn veel meer dan volwassenen van het proberen en ontdekken. Zij zijn vaak nog niet bang om een fout te maken en leren vaak meer door het zelf te doen.
Een paar tips die ik je mee wil geven, mocht je hier ook meer op willen gaan letten:
- Wacht tot je kind hulp vraagt of vraag zelf toestemming om te helpen. Ja, ook als het zich gefrustreerd voelt. Frustratie hoort bij het leerproces.
- Doe niet meer dan nog. Of zeg niet meer dan nodig. Als je alles in hun plaats beantwoordt of doet, leren ze niet om zelf na te denken, problemen op te lossen of vaardigheden te oefenen. Als ik de vraag krijg om een jas dicht te doen omdat het begin van de rits dichtdoen moeilijk is dan doe ik juist dat en laat hen daarna de rits volledig dicht doen.
- Kaats de vraag of het probleem terug. Ofwel door te herhalen wat je kind zegt ofwel door effectief een vraag te stellen ofwel door een kleine suggestie te doen. Een voorbeeld: je kind probeert een plastic verpakking te openen, maar dat lukt niet. Het zegt gefrustreerd dat het de verpakking niet open krijgt. Je kan op zo’n moment herhalen dat het niet lukt en kijken wat je kind zelf voorstelt. Je kan ook de suggestie doen dat het een schaar kan nemen om de verpakking open te knippen.
- Voel je niet beledigd als je kind geen hulp wil. Dat kan al eens gebeuren he, dat je je kind zo ziet sukkelen, maar het je hulp niet wil. Iets als “Trek dan uw plan.” is op zo’n moment dan snel gezegd, maar niet nodig. Je kind heeft het volste recht om iets zelf te proberen, maar wil ook graag een back-up hebben om op terug te vallen als het toch niet lukt.
The greatest gifts we can give our children are the roots of responsibility and the wings of independence.
Maria Montessori