Al sinds het voorjaar 2020 toont ons Juliet (toen bijna 3 jaar) interesse in letters. Ik ben daar toen, tijdens de lockdown, op in gegaan door letterboeken te presenteren en spelletjes te spelen rond klanken. Ondertussen kent ze bijna alle letters. Onlangs vond ze een boekje voor beginnende lezers in de kast. Ze zei: “Ik wil ook graag leren lezen want dat kan ik nog niet.” Ook haar naam schrijven is iets dat ze graag wil kunnen.
Als je naar de gevoelige periodes binnen Montessori kijkt, is dat niet zo verwonderlijk. Die voor lezen loopt gemiddeld van 3 tot 6 jaar en die van schrijven van 3,5 tot 4,5 jaar (gebaseerd op dit model want er bestaan veel verschillende modellen).
Ik vind dat persoonlijk een lastige. Haar afremmen in iets dat ze wilt leren enkel en alleen omdat een leerplan zegt dat dat nog niet voor nu is, vind ik onzin. Maar mijn ervaring als leerkracht leert me ook dat het best lastig kan zijn als een kind iets al kan op het moment dat dat in de klas aangeleerd wordt. Wat ik dan doe? Toch maar stimuleren en materiaal aanbieden, maar zonder haar te pushen.
Leren lezen
Het grootste deel van het stimuleren van lezen, gebeurt bij ons thuis door voorlezen. Wij lezen best wel wat voor en dat zijn vaak ook verschillende vormen en boeken: gedichten bij het ontbijt, non-fictie ook als we tijd hebben, wat langere boeken of voorleesverhalen in de namiddag bij thee en een koekje, een prentenboek voor het slapengaan, woorden in tijdschriften die zij ons vraagt voor te lezen … Wij hebben tegen haar ook altijd normaal gepraat. Daarmee bedoel ik dat we geen kinderachtige woorden gebruiken, maar tegen haar praten zoals we ook tegen een volwassene praten. Grappig wel omdat ze soms woorden gebruikt die je niet vaak uit de mond van een driejarige hoort (zoals bijvoorbeeld “uiteindelijk”).
Ik heb een doos waarin ik de letters van Scrabble gesorteerd heb. Die gebruik ik voor de bijles die ik geef, maar ik heb ze ook al met haar gebruikt om woordjes te maken. Als er ergens een eenvoudig woord staat (zoals bv. oma) dan moedigen we haar aan om het zelf eens te proberen lezen. Zij zegt de letters dan, ik herhaal het al zoemend waarna zij het woord roept.
Of het de bedoeling is dat ze al leert lezen? Goh, nee niet echt. Ga ik haar tegenhouden als ze het wil proberen? Nee, ook niet. Ik probeer haar zo goed en zo kwaad mogelijk te volgen en we zullen wel zien waar we uitkomen.
Leren schrijven
Sinds kort wil ze haar naam graag leren schrijven. We hebben dat al een paar keer samen geoefend en nu heb ik een briefje met haar naam aan onze knutseltafel liggen zodat ze dat kan gebruiken om te oefenen. Eigenlijk is dit voor haar meer een teken- dan een schrijfoefening. Ik heb haar naam daar ook opgeschreven zoals ze die in de kleuterschool leren: in kleine drukletters, ongeveer zoals ik ze hier nu typ. Echte schrijfletters zijn nu hoegenaamd niet aan de orde aangezien ze motorisch nog niet klaar is voor krullen en verbindingen én ik ook niet te veel in het vaarwater van het eerste leerjaar zou willen komen.
Wil dat zeggen dat ik haar ook effectief ga leren schrijven? Opnieuw een goh, nee niet echt. Wat ik wel doe, is haar activiteiten aanbieden waarmee ze haar fijne motoriek en de kracht in haar handen verder ontwikkelt. Ik denk dan aan:
- kleien of met kinetisch zand spelen
- deeg kneden
- verschillende materialen aanbieden om te kleuren: potloden, kleurkrijtjes, wasco’s, stiften, verf
- een schaar
- stickers (zowel losse stickers als stickerboeken waar ze netjes gekleefd moeten worden)
- kralen om te rijgen
- borduurmateriaal
- een bakje met zout waarin ze schrijfpatronen kan maken
Op school doen ze die dingen natuurlijk ook allemaal en daar doen ze wekelijks ook aan schrijfdans.
Verder hebben we ook letterstempels en -stickers liggen die ze kan gebruiken om woorden te maken. Die gebruikt ze vooral om namen op een cadeautje te stempelen.